خات نیوز جدیدترین اخبار، نقد و بررسی ها و اطلاع رسانی ها و ….
مقالات مرتبط
ایران در رقابت با باکو و ترکیه بر سر کریدور‌ها
آذربایجان همچنین روسیه را برای مذاکره مجدد در مورد مفاد بیانیه سه‌جانبه ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ تحت فشار قرار داده است. بر اساس این بیانیه سه‌جانبه، تنها نیرو‌های حافظ صلح روسی مسئول کنترل کریدور لاچین به‌رسمیت شناخته شده است
از دو هفته پیش تعدادی از شهروندان آذربایجانی در اعتراض به آنچه آن را استخراج غیرقانونی معادن قره باغ از سوی شهروندان ارمنی این منطقه خوانده‌اند، کریدور لاچین را مسدود کرده‌اند. گذرگاه لاچین تنها جاده میان منطقه ارمنی‌نشین ناگورنو- قره باغ جمهوری‌آذربایجان و جمهوری ارمنستان است و بر اساس توافقنامه سه‌جانبه سال ۲۰۲۰ میان سه کشور ارمنستان، روسیه و جمهوری‌آذربایجان، صلح‌بانان روس بر آزادی رفت‌و‌آمد از این مسیر و دسترسی ساکنان قره‌باغ به ارمنستان نظارت می‌کنند. آذربایجان و ترکیه با همکاری هم قصد دارند کریدوری تحت عنوان زنگزور را ایجاد کنند و این به‌معنای ورود به یک درگیری مستقیم با منافع ایران و ارمنستان است. ایروان می‌گوید دولت باکو با حمایت از محاصره کریدور لاچین که تنها راه ارتباط زمینی بین ارمنستان و قره‌باغ است، به بهانه‌های واهی زیست‌محیطی، در واقع توافقنامه صلح بین ارمنستان، روسیه و آذربایجان را که پس از پایان جنگ و در ماه نوامبر سال ۲۰۲۰ میلادی به امضاء رسید، نقض کرده است؛ توافقنامه‌ای که بر اساس آن باکو باید امنیت تردد در کریدور لاچین را تضمین می‌کرد.
در این میان واکنش روسیه هم نسبتا محافظه‌کارانه بوده است. دیمیتری پسکوف، دبیر مطبوعاتی رئیس‌جمهوری روسیه هفته گذشته به محاصره لاچین واکنش نشان داد و نگرانی مقامات مسکو از وضعیت کریدور لاچین را که تنها جاده متصل‌کننده ارمنستان به منطقه قره‌باغ کوهستانی است، اعلام کرد. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه هم ضمن ابراز نگرانی از وضعیت گذرگاه لاچین تصریح کرد که مسکو همچنان به تلاش‌های خود برای رفع مسئله لاچین ادامه می‌دهد.
وی در ادامه با تأکید بر لزوم پایبندی ایروان و باکو به مفاد بیانیه نهم نوامبر ۲۰۲۰ گفت: «ما از باکو و ایروان می‌خواهیم که تمام مفاد بیانیه رهبران روسیه، آذربایجان و ارمنستان در ۹ نوامبر ۲۰۲۰ را به‌شدت رعایت کنند.»
با همه این احوال در صورت پیروزی آذربایجان و قانع شدن روسیه برای تجدید‌نظر در توافق نوامبر ۲۰۲۰ و در نهایت ایجاد کریدور زنگزور، مرز‌های جغرافیایی ایران و ارمنستان از بین خواهد رفت و خواسته تاریخی آذربایجان و ترکیه برای اتصال نخجوان به سرزمین اصلی آذربایجان از طریق مرز‌های ایران محقق خواهد شد. اگر این خواسته ترکیه و آذربایجان به‌وقوع بپیوندد، درست خلاف آن‌چیزی خواهد بود که ایران بار‌ها نسبت به آن هشدار داده است. مخالفت صریح با تغییر مرز‌های جغرافیایی و ژئوپلیتیک منطقه قفقاز، یکی از موضوعات مهم دیدار رؤسای‌جمهور روسیه و ترکیه با رهبری در جریان سفرشان به تهران در تیر‌ماه ۱۴۰۱ بود.
ماجرا از آزادسازی قره‌باغ شروع شده است. مناقشه تاریخی بر سر مالکیت منطقه قره‌باغ که این‌بار در تاریخ ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۰ آغاز شده بود، بعد از یک جنگ ۴۴ روزه بین ارمنستان و جمهوری‌آذربایجان در ۱۱ نوامبر همان سال به پایان رسید و جمهوری‌آذربایجان بخش‌های مهمی از مناطق اشغال‌شده در قره‌باغ را که سال‌ها برای مالکیت آن‌ها جنگیده بود، به دست آورد. موضع ایران به‌طور سنتی حمایت از مالکیت جمهوری‌آذربایجان بر مناطق اشغال‌شده قره‌باغ بود. اسناد و شواهد تاریخی نیز نشان می‌دهد که ایران در تمام این سال‌ها تجاوز به تمامیت ارضی جمهوری‌آذربایجان را محکوم کرده و خواهان رفع اشغال از قره‌باغ کوهستانی شده است. این بار هم ایران بر سر موضع خود ایستاد و از حق باکو بر سرزمین‌های تازه‌آزادشده حمایت کرد. در جریان جنگ جمهوری‌آذربایجان و ارمنستان خبر عبور کامیون‌های حاوی کمک‌های نظامی روسیه به ارمنستان در رسانه‌های آذربایجانی جنجال به‌پا کرد. ایران برای از بین بردن همه شبهات، جلوی عبور این کامیون‌ها را هم از مسیر‌های ترانزیتی داخل ایران گرفت و به این ترتیب عملا حمایت خود را از جمهوری‌آذربایجان بار دیگر نشان داد. بعد از آزادسازی قره‌باغ، الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور جمهوری‌آذربایجان از اقدامات ایران در طول درگیری‌های قره‌باغ کوهستانی قدردانی کرد و گفت که این کشور دوست و برادر جمهوری‌آذربایجان است. مقامات ایران هم آزادسازی قره‌باغ را تبریک گفتند، اما این تبریک ها یک تبصره مهم داشت؛ ایران اعلام کرد باکو یا هر کشور دیگری حق ندارد مرز‌های جغرافیایی را تغییر دهد.
آیت‌الله خامنه‌ای در تاریخ ۲۸ تیر ۱۴۰۱ در دیدار با رجب‌طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه هشدار دادند که «اگر سیاستی مبنی بر مسدودکردن مرز ایران و ارمنستان وجود داشته باشد، جمهوری اسلامی با آن مخالفت خواهد کرد؛ چراکه این مرز، یک راه ارتباطی چند هزار ساله است.» ایشان همچنین در دیدار آقای ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه گفتند: «جمهوری اسلامی، سیاست‌ها و برنامه‌هایی را که منجر به بسته‌شدن مرز ایران و ارمنستان شود، هرگز تحمل نخواهد کرد.» حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران هم اعلام کرده بود که «تهران هرگونه تغییر در کریدور‌های تاریخی منطقه را تحمل نخواهد کرد و این خط قرمز تهران است.»
همین هشدار‌ها در واقع زمینه برگزاری رزمایش‌های نظامی سپاه در مرز ایران و آذربایجان در مهرماه امسال بود. اردوغان در واکنش به رزمایش ایران به نگرانی ایران از بازشدن دالان ارتباطی میان جمهوری آذربایجان و منطقه نخجوان اشاره کرد و گفت: «ترس و نگرانی برخی محافل در مورد کریدور زنگزور» که نخجوان را به بخش‌های غربی جمهوری آذربایجان متصل می‌کند، بی‌اساس است. او تصریح کرد که «پس از این همه اقدامات انجام‌شده در قره‌باغ، جایی برای چنین ترسی وجود ندارد.»
با این حال رزمایش ایران بی‌پاسخ نماند؛ آبان‌ماه ترکیه و آذربایجان هم رزمایش مشترکی تحت عنوان «مشت برادری» در نواحی مرزی ایران اجرا کردند. آژانس خبری «ترند» وابسته به خاندان الهام علی‌اف رزمایش ترکیه و آذربایجان را در راستای توافقنامه همکاری در زمینه نظامی که میان جمهوری آذربایجان و جمهوری ترکیه امضا شده خواند و افزود این رزمایش در مرز ایران و آذربایجان در حال انجام است و می‌توان آن را پیام روشنی برای رژیم جمهوری اسلامی ارزیابی کرد که چندی پیش «لفاظی‌های تهدیدآمیز علیه جمهوری آذربایجان» به‌کار برده بود.
منبع: خات نیوز
