استانبول
(به ترکی استانبولی: İstanbul) بزرگترین شهر کشور ترکیه و مرکز فرهنگی و اقتصادی آن است. این شهر در کنار تنگه بسفر و دریای مرمره قرار دارد. تنگهٔ بسفر دو قارهٔ آسیا و اروپا را جدا میکند و استانبول تنها شهر بزرگ جهان است که در دو قاره قرار دارد. بندر طبیعی شاخ طلایی یا خلیج در این شهر واقع است.
این کلان شهر به عنوان پایتخت فرهنگ اروپا در سال ۲۰۱۰ انتخاب شدهاست. همچنین از لحاظ تعداد گردشگران خارجی سومین شهر توریستی جهان به شمار میرود.
در آغاز که این شهر را در دههٔ ۶۶۰ پیش از میلاد بنا کردند، بوزانتیون نامیدندش که به نظر میرسد از نام شخصی به بوزاس گرفته شده باشد. پس از آنکه کنستانتین کبیر این شهر را به عنوان پایتخت جدید شرقی امپراتوری روم برگزید، شهر نزد مردم به کنستانتینوپل به معنای «شهر کنستانتین» معروف گشت. اگرچه کنستانتین سعی کرد نام Nea Roma به معنای «رم جدید» را بر آن نهد، اما این نام نزد مردم مقبول نیفتاد و فراگیر نگشت.
مسلمانان که از قدیم با رومیان مراوده داشتند، این شهر را قسطنطنیه یا قسطنطینیه نامیدند. نام دیگر شهر استانبول بود که از عبارت یونانی εἰς τὴν Πόλιν (با تلفظ ایستیم بولین) به معنای «به سوی شهر» گرفته شده بود. در سال ۱۷۷۰ میلادی سلطان مصطفی سوم با ضرب سکههایی که روی آن نام اسلامبول (اسلامشهر) نقش بسته بود، تلاش کرد این نام را فراگیر کند. در دورهٔ جمهوریت و از روز ۲۸ مارس سال ۱۹۳۰ ادارهٔ پست ترکیه از تمامی کشورهای جهان خواست تا در مکاتبات خود از نام استانبول استفاده کنند.
اسامی تاریخی استانبول:
بیزانتیوم، آگوستا آنتونینا، رم جدید، کنستانتینوپل، استیمبول، اسلامبول
القاب استانبول در دوره عثمانی:
دارالسعادت، دارعالیه، درب قرمز (آل قاپی)
پایتخت:
اسامی قدیمی استانبول در زبانهای مختلف
فارسی: تخت روم، قیصر زمین
زبانهای اسکاندیناوی: میکلاگارد معنی: شهر بزرگ
زبانهای اسلاوی: تزارگراد معنی: شهر پادشاه
عربی: رومیة الکُبری معنی: شهر بزرگ رومیان
عبری: کوشتاندینا (قسطنطنیه)
نواحی استانبول به ۳ قسمت اصلی تقسیم میشود:
شبه جزیره تاریخی استانبول قدیمی بخشها و نواحی امین اونو و فاتح را در بر میگیرد. این مناطق در سواحل شمالی شاخ طلایی (خلیج) واقع شدهاند که مرکز قدیمی شهر را از قسمتهای شمالی و جوانتر سمت اروپایی جدا و متمرکز میکند. شبه جزیره تاریخی با دیوارههای قسطنطنیه در غرب به انتها میرسد. شبه جزیره توسط دریای مرمره در جنوب و بسفر در شرق احاطه شدهاست.
شمال شاخ طلایی، مناطق تاریخی بی اوغلو و بشیکتاش هستند که محل اسکان آخرین سلطان بوده و زنجیرهای از روستاهای سابق مانند اورتاکوی و ببک در میان سواحل بسفر ادامه مییابد. در بخشهای اروپایی و آسیایی بسفر، استانبولیهای ثروتمند عمارتهای بزرگ چوبی زیبایی را ساختهاند که این عمارت و ساختمانها یالی نامیده میشوند که به عنوان اقامتگاه تابستانی مورد استفاده قرار میگیرد.
کویهای اوسکودر و کادیکوی که در سمت آسیایی قرار گرفتهاند، در واقع شهرهای مستقلی هستند و امروزه مناطق تجاری و مسکونی مدرنی در آنها ایجاد شده و حدودیک سوم از جمعیت استانبول در خود جای دادهاست.
افزایش رشد اداره و ساختمانهای مسکونی بطور غالب در مناطق شمالی سمت اروپایی متمرکز گشتهاست و بخصوص در زمینه تجارت و مراکز خرید ماسلاک، لونت و اتیلَر که بین پل بسفر و پل سلطان احمد فاتح قرار گرفتهاند، شهرت خاصی دارند.
رشد اقماری استانبول در طول نیمه دوم قرن بیستم بوقوع پیوست، در این سال ها بخش مهمی از شهر تحت تاثیر ساخت و سازهای غیرقانونی گسترش یافت اما در سال های اخیر این مناطق تخریب و توسط ساختمان سازیهای انبوه جایگزین شدند.