خات نیوز جدیدترین اخبار، نقد و بررسی ها و اطلاع رسانی ها و ….
مقالات مرتبط
آغاز ماه محرم در تركيه
آغاز ماه محرم در تركيه توسط علما و روحانيون بر سر منابر اعلام می شود
به گزارش خات نیوز, مردم تركيه ماه محرم را مانند ماه مبارك رمضان، ماه ذيحجه و ماه ربيع الاول محترم مي شمارند و اعتقاد دارند كه در ماه محرم علاوه بر واقعه عاشورا در سال 61 هجری، اتفاقات مهمی در تاريخ اديان ابراهيمی روی داده است.
توقف كشتی حضرت نوح (ع) در خشكی، انهدام بت ها در شهر اور توسط حضرت ابراهيم (ع)، ديدار حضرت يعقوب با حضرت يوسف، التيام بيماری حضرت ايوب، بيرون آمدن حضرت يونس از شكم ماهی، عبور حضرت موسی (ع) از دريای سرخ از جمله وقايعی است كه به اعتقاد مردم اهل تسنن تركيه در دهم محرم روی داده است.
ولی آنچه كه از منابع دينی اهل سنت تركيه بر می آيد اين است كه بعد از واقعه غم انگيز كربلا، ماه محرم و دهم اين ماه عاشورا مورد توجه قرار گرفته و اهميت پيدا كرده است.
در زمان حاضر، آغاز ماه محرم توسط علما و روحانيون بر سر منابر اعلام می شود و مسائل و خطبه های ديني اين ماه حداقل در دهه اول محرم به واقعه كربلا، شهادت امام حسين (ع) فرزندان و ياران آن حضرت اختصاص می يابد.
مردم اهل سنت آناتولی عشق و علاقه بسيار زيادی به اهل بيت پيامبر عظيم الشان اسلام (ص) دارند و در كليه شئون زندگی اجتماعي و دينی خود آن را به نمايش می گذارند.
مسلمانان آناتولی آن چنان با عشق و اخلاص از حضرت فاطمه زهرا (س)، امام علی (ع) امام حسن (ع) و امام حسين (ع )، اولاد آن بزرگواران سخن مي گويند و ارادت می ورزند كه هر شنونده ای حتی غير مسلمان را تحت تاثير قرار می دهد.
گرچه اهل سنت تركيه مراسم آييني و تعزيه خوانی ندارند، ولی سخنرانان مذهبی، وعاظ و علما در دهه اول محرم معمولا از اين حادثه ياد می كنند و بر حقانيت امام حسين (ع) در قيام عاشورا صحه می گذارند و بر يزيد و خاندان او لعنت می فرستند. مراسم آيينی دهه اول محرم و تعزيه خوانی و سوگواری در تركيه تنها توسط شيعيان انجام می گيرد كه ترك ها به آنها جعفری می گويند.
جعفری ها شامل ايرانيان مهاجر و مقيم و بوميان تركيه هستند كه بيشتر در شهر استانبول ساكنند و آيين های خود را در مساجد ايرانيان و يا شيعيان بومی برگزار مي كنند.
بر اساس آمارهای غير رسمی در زمان حاضر افزون بر 30 هزار ايرانی شيعی تنها در استانبول سكونت دارند كه در روزهای تاسوعا و عاشورا در ميدان حالكالی مراسم باشكوه عزاداری را برگزار مي كنند.
آيين های تاسوعا و عاشورای استانبول تنها به عزاداری و سوگواری ختم نمی شود، بلكه تعدادی از هنرمندان با اجرای شبيه خوانی و تعزيه خوانی توجه حاضران را به مظلوميت اهل بيت (ع) و ظلم و ستم دستگاه يزيد جلب می كنند.
اين آيين به اندازه ای با شكوه و ديدنی است كه بسياری از جهانگردان برای مشاهده اين آيين در روزهای تاسوعا و عاشورا به استانبول سفر می كنند.
منابع تاريخی نشان می دهد، آيين های دهه اول محرم از اوايل سالهای 1800 ميلادی به اين طرف توسط ايرانيان شيعه مذهب در استانبول برگزار مي شود .
اين منابع تعداد ايرانيان در استانبول را 12 هزار نفر در اوايل قرن 19 ذكر كرده اند كه اين افراد همراه با خانواده های خود در سه كاروانسرای بزرگ سكونت داشته اند.
ايرانيان مقيم استانبول را اكثرا بازرگانان و پيشه وران تشكيل می دادند كه تعداد زيادی از هنرمند، سياستمدار، روزنامه نگار تبعيدی ايرانی نيز در سال های بعد به آنها افزوده شده است.
كسنين بيك محقق ترك حوالی سالهاي 1880 در گزارشی از آيين های محرم ايرانيان می نويسد: ايرانيان استانبول از آغاز ماه محرم كاروان سراهای محل سكونت خود را با پارچه های سياه می پوشانند و خود نيز با پوشيدن لباس های سياه به مدت 10 روز عزاداری می كنند.
در اين گزارش آمده است كه روز عاشورا ايرانيان در دسته های مختلف در حالی كه پرچم ها و بيرق های سياه و سبز با علائم خاص شيعيان را با خود حمل مي كنند، با صدای سنج و طبل يكی پس از ديگری وارد ميدان می شوند و يك مداح كه صدای گرم و گيرايی دارد به ذكر مصائب كربلا می پردازد.
در اين نوشته آمده است: در روز عاشورا افزون بر 20 هزار نفر از مردم شهر استانبول اعم از مسلمان و غير مسلمان براي ديدن آيين های عزاداری ايرانيان به كاروانسرای وليد خان كه بزرگترين مركز سكونت ايرانيان بوده است می آمدند.
عاشورا در ميان علويان
علويان تركيه كه گفته می شود حدود 20 ميليون نفر از جمعيت اين كشور را تشكيل می دهند، مراسم و آيين خود را با تفصيل بيشتر و ذكر مصائب كربلا برگزار و امام حسين (ع) برگزار می كنند.
علويان كه خود را بكتاشی نيز معرفی می كنند، پيروان طريقت حاج بكتاش ولی از عرفای ايرانی قرن هفتم هجری هستند كه درنقاط مختلف تركيه پراكنده اند.
حاج بكتاش ولی كه نسبش به امام اول شيعيان حضرت علی (ع) می رسد از اهالی نيشابور در خراسان بوده كه حوالی سالهای 650 به تركيه مهاجرت و پيروان زيادی را دور خود جمع كرده كه امروزه علاوه بر تركيه در كشور آلبانی نيز زندگی می كنند.
دهه اول محرم برای علويان تركيه و آلبانی از مقدس ترين ايام سال محسوب می شود، آنان از اول محرم تا 12 محرم هر روز را به ياد يكی از امامان معصوم (ع) روزه مي گيرند.
در تمام مدت روزه داری به ياد تشنگي امام حسين (ع) و همراهان آن حضرت از آشاميدن آب خوداری می كنند و به جای آب از دوغ، چای و قهوه و يا شربت استفاده می كنند.
برخی از علويان 15 روز روزه داری مي كنند كه يك روز به ياد حضرت فاطمه زهرا (س) و دو روز نيز به نيت دو فرزند خردسال مسلم بن عقيل به 12 روز اضافه می كنند.
در اين مدت، قربانی كردن، ذبح و يا كشتن حيوانات، بی جان كردن جانداران و حتی از ريشه كندن درختان و گياهان برای علويان ممنوع است.
شنيدن موسيقی، تراشيدن ريش، اصلاح سر و صورت، استعمال عطر و ادوكلن، شستن لباس، دوش گرفتن، همخوابی، آواز خواندن، استفاده از مظاهر شادی، سخن زشت گفتن جزو كارهايی است كه علويان در طول مدت روزه داری بايد از آنها پرهيز كنند.
در طول 12 روز محرم علويان با حضور در سالن هاي اجتماعات مخصوص خود، كه جم اوی ( خانه جم ) ناميده می شود، در سوگ شهدای كربلا و عزاداری می كنند.
سياهپوش كردن معابر، بر تن كردن لباس های سياه، سينه زنی و زنجير زنی به شيوه ای كه جعفری ها انجام می دهند در ميان علويان مرسوم نيست.
در 12 محرم غذای مخصوصی در خانه های جم علويان پخته می شود كه به آن غذا عاشوره می گويند.
عاشوره نوعی آش است كه بايد مواد اوليه آن از 12 ماده غذايی از قبيل بلغور گندم، نخود، عدس، لوبيا، كشمش، قيسی، بادام، فندق و انواع ادويه تشكيل شود، كه معمولا علويان آن مواد را به صورت نذری هديه مي كنند.
خانه های جم علويان دارای ديگ های بسيار بزرگی برای پخت عاشوره است، كه پس از قرار گرفتن بر روی اجاق، مواد اوليه با دعاها و ذكر سلام و صلوات بر پيامبر عظيم الشان اسلام (ص) و ائمه معصومين (ع) به داخل ديگ ريخته می شود و بعد آب به آن اضافه می شود.
پس از پخته شدن عاشوره و زمانی كه براي توزيع آماده مي شود، ريش سفيدان علوی هر يك به ترتيب سلسله مراتب و جايگاه دينی با قاشق های بزرگ چوبی، عاشوره را هم می زنند و هنگام هم زدن معمولا بر پيامبر اسلام و اهل بيت آن حضرت سلام و صلوات فرستاده می شود و دعاهای مخصوصی نيز برای شفای بيماران و بهروزی و موفقيت مسلمانان می خوانند.
بعد از پايان مراسم هم زنی، عاشوره در ميان افرادی كه در خانه گرد آمده اند توزيع می شود.
بخشی از اين آش نيز در خانواده هاي علوي قرار می گيرد كه افطار روز 12 محرم با اين آش كشوده می شود.
پختن عاشوره در ميان اهل سنت تركيه نيز رواج دارد، كه معمولا در بين 10 محرم تا 15 محرم در خانه ها توسط مردم پخته و به عنوان نذری در ميان همسايگان توزيع می شود.
به اعتقاد اهل سنت تركيه، كشتی حضرت نوح (ع) در 10 محرم به خشكی رسيد، خانواده و پيروان آن حضرت از باقيمانده مواد غذايی كه در كشتی داشتند آشی را پخته و در بين سرنشينان كشتی توزيع كردند.
گرچه اين سنت به طوفان بزرگ نوح نسبت داده مي شود ولي با توجه به نام آش عاشوره و تقارن آن به ايام شهادت سالروز شهيدان و سرور آزادگان عالم و ياران با وفای آن حضرت، چنين بر می آيد كه اين سنت بيشتر در ارتباط با واقعه كربلا در ميان مردم آناتولی رواج يافته است.
اکبر زواری رضائی
